Triệu Khuông Dận chiếm đoạt dược chính quyền Hậu Chu chỉ có được một dải Hoàng Hà của Trung nguyên, phía bắc có nước Liêu hùng mạnh, Thái Nguyên có Bắc Hán; hai bờ Nam Bắc Dương Tử lại có Nam Đường, Ngô Việt, dưới nữa có nước Nam Hán..., gồm sáu, bảy chính quyền cát cứ. Cục diện ấy không thể dai dẳng được nữa. Chu Thế Tông có chí thống nhất đất nước, nhưng không may qua đời quá sớm, nghiệp lớn chưa thành, mọi việc đều đổ dồn lên vai của Triệu Khuông Dận, như là một sứ mạng lịch sử vậy.

Tống Thái Tổ làm vua được 16 năm, ông đã dốc toàn lực thống nhất đất nước, kết thúc thời rối loạn và chia cắt của thời kỳ Ngũ đại Thập quốc, giải quyết một cách triệt để tình thế hỗn loạn, phiên trấn loạn chính từ cuối đời Đường. Ông còn tăng cường chế độ tập quyền trung ương, đây là sự cống hiến to lớn của ông đối với lịch sử. Nền chính trị của Bắc Tống ổn định, thúc đẩy sự cải cách về phương thức chiếm hữu ruộng đất và phương thức bóc lột từ thời kỳ giữa Nhà Đường trở lại, làm cho sự phát triển của kinh tế và văn hóa phong kiến vượt lên một tầng bậc mới.

Nhưng cái gì cũng có tính hai mặt. Tống Thái Tổ đã không lường trước được rằng, hàng loạt những biện pháp tập trung quyền lực về quân đội và chính trị, tăng cường quyền lực Hoàng đế, làm yếu quân đội, chính quyền quan liêu hóa, đã dẫn đến việc làm cho Bắc Tống giàu mà không mạnh, cơ bản về sau khi thu phục Bắc Hán thì từ từ mất khả năng tác chiến hay phòng ngự, tướng không biết lính, lính không quen tướng, chẳng còn sức chiến đấu. Cơ cấu quan liêu chồng chất, cản trở lẫn nhau, hiệu quả làm việc rất thấp. Bắc Tống thường xuyên rơi vào tình thế bị tiến công từ các láng giềng như Liêu, Tây Hạ. Khi Liêu bị diệt thì Kim thay Liêu còn mạnh hơn, cuối cùng Bắc Tống nước mất nhà tan, hai hoàng đế Huy Tông và Khâm Tông trở thành hai vị vua mất nước.

Nhà vua muốn thay thế võ tướng nên trọng dụng các thành viên tôn thất, cho em là Triệu Quang Nghĩa cai quản kinh đô và phủ Khai Phong, cuối cùng thì bị em hại để cướp ngôi. Các con ông cũng bị bí mật ám hại để đảm bảo cho ngai vàng của người em. Triệu Quang Nghĩa về sau rút được bài học của anh, cấm không cho tôn thất can chính, lại chèn ép em trai là Triệu Đình Mỹ tới chết. Triệu Quang Nghĩa còn hạ lệnh con cháu không được rời kinh thành để dễ khống chế, nhưng vào loạn Tĩnh Khang toàn bộ hoàng thất Nhà Tống dòng Thái Tông đều bị bắt hết, may có Triệu Cấu ở ngoài nên vẫn giữ được ngôi vua. Nhưng Triệu Cấu không con, ngôi vua cuối cùng được trả về cho dòng Thái Tổ.

Tống Thái Tổ vì sợ tầng lớp võ tướng nên trọng dụng văn nhân, thậm chí còn hạ lệnh: "Triều đình không giết sĩ phu". Văn nhân dưới thời Tống được triều đình cực kì hậu đãi. Thế nhưng văn nhân nhu nhược, suốt ngày chỉ biết đàn ca múa hát làm thơ. Triều đình Nhà Tống dùng văn quan cầm quân nên khi nghe tiếng quân Liêu, Hạ đã bỏ cả thành trì binh sĩ mà chạy. Văn nhân không bị hình pháp nên thỏa thích làm càn, thậm chí còn lấn át cả hoàng đế, nhất là chức vụ Thừa tướng, điển hình là Khấu Chuẩn đã ép vua Chân Tông phải ra trận. Các vua từ Thái Tông trở đi đều là văn nhân không quen chinh chiến, việc mà Nhà Tống chỉ có mỗi Thái Tổ là giỏi, nên việc quân Nhà Tống bị đình trệ. Do không có thống lĩnh tối cao, các tướng lĩnh Nhà Tống khó thống nhất với nhau trong phương án tác chiến, quân đội không thống nhất nên quân Tông hầu hết đánh đâu thua đó dù là thủ hay công. Cuối cùng thì Bắc Tống diệt vong.

Chu Hy thời Nam Tống đã chỉ ra: "Triều đình biết được cái gương xấu của Ngũ đại, binh cũng thu, tài chính cũng thu, thưởng phạt hành chính đều thu, châu quận dần dần trở nên khó khăn yếu kém". Câu nói đó đã chỉ ra đúng căn bệnh do chính sách tập trung quyền lực cao độ của Tống Thái Tổ gây ra.

Tống Thái Tổ tuy coi trọng văn nhân nhưng bản thân lại là một võ tướng dũng quán tam quân. Bản thân nhà vua thuở nhỏ học võ ở chùa Thiếu Lâm(?). Khi trưởng thành Thái Tổ tự mình sáng tạo ra hai bộ võ công, một quyền một côn mà đánh khắp thiên hạ. Đời sau kính trọng ông nên đã gọi hai bộ võ công đó là "Thái Tổ trường quyền" và "Thái Tổ côn pháp". Bộ "Thái Tổ trường quyền" còn được lưu truyền tới nay.